Türkiye sendikal hareketinin ilk uzmanlarından, ilk sendika aydınlarından biri olan Sina Pamukçu, 14 Eylül 2019’da 92 yaşında yaşama gözlerini yumdu. Pamukçu, 1950’lerden 1980’e emek hareketinin o heyecanlı ve yoğun günlerinde sendikalarda çalıştı. Sendika uzmanlığı zor iştir. Tutku ve ideal olmadan yapılmaz, hele “memuriyet” olarak hiç yapılamaz. Pamukçu, hukuk fakültesi mezunu bir genç olarak tutkuyla emeğin hakları mücadelesini seçti. Sendikal hareketin mutfağında titizlikle çalıştı. Sendika uzmanlarının emeği genellikle görünmez kalır. Emeğini görünür kılmak için kâfi değil ama, işte birkaç satırla Sina Pamukçu!
1927’de doğdu. Önce Robert Koleji, ardından 1950’de İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. 1951 yılında kısa bir süre İngiltere’ye gitti. Orada sendikacılık ve İngiliz sosyalizmi ile tanıştı ve sendika avukatı olmaya karar verdi.
1954 yılında düzenlenen meşhur İşçi Yetiştirme Semineri ile tanıştığı ve 1956’da fiilen adım attığı sendikal çalışmalarını 12 Eylül 1980 askeri darbesine kadar sürdürdü. Pamukçu, 1956’da Türkiye Gemi Adamları Sendikası’nda uzman olarak çalışmaya başladığında sendikalarda hukukçular dışında uzman neredeyse yoktu. Pamukçu, avukat olmasına rağmen sendika avukatlığını değil, eğitim ve uluslararası ilişkiler uzmanlığını tercih etti.
1958’de kazandığı bir bursla ABD’ye gitti. Orada sosyalist sendikacılarla tanıştı. Dönüşünde 1960’ta Türkiye Maden-İş’te uzman olarak çalışmaya başladı. 1961’de Türk-İş’te çalışmaya başladı, aynı zamanda Türk-İş Eğitim Müdürü olarak görevlendirildi. Ancak Türkiye İşçi Partisi (TİP) yöneticisi olması nedeniyle bir süre sonra Türk-İş’teki işine son verildi. Pamukçu’nun işine son verilmesinde o dönem Türk-İş’te etkinliği artan ABD’li uzmanların etkisi muhtemeldir. Pamukçu daha sonra Uluslararası Ağaç İşçileri Federasyonu’nun Türkiye temsilciğini yürüttü.
Pamukçu sadece sendikal dünyanın mutfağında yer almakla kalmadı; kurulmasının hemen ardından TİP’e üye olan Pamukçu, TİP’in aktif bir üyesi ve yöneticisi oldu. 1962 yılında TİP Genel Yönetim Kurulu ve 1964 yılında TİP Genel Yönetim Kurulu ve ardından Merkez Yürütme Kurulu üyeliklerine seçildi. Bir süre başkanvekilliği yaptı. TİP kapatılıncaya kadar partide kaldı.
Pamukçu’nun asıl uzun yılları Türkiye Maden-İş ve DİSK’te geçti. 1968’de tekrar Maden-İş’te çalışmaya başladı. Aynı yıl DİSK Genel Sekreter Yardımcısı olarak görevlendirildi. Pamukçu, 1968’den 1980’e kadar Türkiye Maden-İş ve DİSK’te çalıştı. DİSK’in en hareketli dönemlerinde görev yaptı ve ağırlıkla uluslararası ilişkiler alanında faaliyet yürüttü. Pamukçu, DİSK’te uzun yıllar çalıştığı için hakkında “Pamukçu DİSK’in demirbaşında kayıtlıdır” esprileri bile yapıldı.
Sosyal Adalet, Yön ve Forum dergileri ile Cumhuriyet, Öncü ve Yeni Ortam’da işçi hakları ve sendikacılık üstüne yazılar yazdı. Maden-İş’ten Türk-İş’e, TİP’ten DİSK’e, 1960 ve 1970’lerin en önemli sendikal ve siyasal yapılarının mutfağında yer alan Sina Pamukçu, dönemin çok sayıda sendikal ve siyasal simasıyla yakın çalışma ilişkisi içinde oldu. Pamukçu, Kemal Türkler, Rıza Kuas, Seyfi Demirsoy, Rüştü Güneri, Kemal Nebioğlu, İbrahim Güzelce, Şaban Yıldız, Halil Tunç, Rıza Güven ve Kemal Sülker gibi dönemin önde gelen sendikacılarıyla çalıştı. TİP’te Genel Başkan Mehmet Ali Aybar’a yakın durdu. 1966 Malatya kongresinden sonra TİP yönetimlerinde yer almadı.
Sina Pamukçu (2007)
Pamukçu özellikle sendikal hareketin uluslararası ilişkilerinde etkin oldu. Türk-İş, DİSK ve Türkiye Maden-İş’in uluslararası ilişkilerinde birinci derece rol oynadı. 1960 sonrasında uluslararası sendikacılık hareketinin Türkiye sendikacılığı üzerinde etkilerine yakından tanıklık etti. Pamukçu, 1960’lı yıllarda ana akım ABD sendikacılığı dışında kalan Avrupa ve muhalif ABD sendikacılığının Türkiye sendikal hareketi ile ilişkilerinin geliştirilmesinde önemli roller oynadı. Charles Levinson ve John Thalmayer gibi mücadeleci uluslararası sendikacıların ve uluslararası işkolu federasyonlarının Türk sendikaları ile ilişkilerinde etkili oldu.
Sina Pamukçu, 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra Belçika’ya göçmek zorunda kaldı. Bir süre DİSK’in Avrupa çalışmalarına katıldı. Belçika’da yaşıyordu. Anılarının derlenip yayımlanmasında birlikte çalışmıştık. Nezaketi, alçakgönüllüğü ve titizliği hiç elden bırakmazdı. Anıları 2010’da Sina Pamukçu ile Sendikalı Yıllar adıyla Sosyal Tarih Yayınları’ndan çıktı.
Sina Abi uzun bir ömür yaşadı ve zor zamanlarda işçi sınıfı hareketi içinde saf tuttu, emek verdi. Pek sevdiği ifadesiyle, “en iyi duygularla” anısı önünde saygıyla, sevgiyle eğiliyorum.
Aziz Çelik/Birgün Gazetesi
