Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan yaptığı bir açıklama ile Ermenilerin 80 yıldır ısrarla üzerinde durdukları sözde soykırım diskurunun köküne kibrit suyu dökmeyi başardı. Paşinyan’ın açıklamalarından sonra ülkede ciddi bir tartışma ortamı doğmuş durumda.
Paşinyan’ın yaptığı bir konuşma Ermenistan’da yeni bir siyasi skandala yol açtı. Konuşmasında 1915 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşanan olaylara değinen Paşinyan, hiçbir zaman “soykırım” terimini kullanmadı, bunun yerine “büyük felaket” ve “katliam” ifadelerini kullandı. Fakat turpun büyüğünü sona sakladı.
Ermenistan Başbakanı konuşmasında “1946’dan itibaren Moskova ile Ankara arasındaki ilişkilerin sertleşmesiyle Rusya daha doğrusu SSCB, ‘Ermeni Soykırımı’ söylemini kullanmaya başladı. Biz bunu kabul etmek veya etmemek gibi bir seçeneğe sahip değildik. Bize söylememiz gerekenler söylendi, biz de bunlara sahip çıktık. Şimdi oturup bütün bu yaşananları tekrardan araştırmalıyız” ifadelerine yer verdi.
Paşinyan, Nisan ayında Demokrasi Okulu’nda “Ermenistan Cumhuriyeti’nin Sosyal Psikolojisi” konulu bir ders verdi. Yaklaşık bir saat süren dersin ana fikri, 1946’dan itibaren Rusya ile Türkiye arasındaki ilişkilerin kötüleşmesi ve NATO’nun kurulmasıyla birlikte “Ermeni soykırımı” hakkındaki açıklamaların Rusya, daha doğrusu SSCB tarafından ağırlaştırılmasıydı.
Ders boyunca Paşinyan, Ermenilerin 24 Nisan’daki mesajlarında ABD başkanlarını “soykırım” kelimesinden kaçınmakla suçladıkları ama bunun bir işe yaramadığının altını çizdi ve “Bize bırakılan bu uğursuz miras, geleceğimizi karartıyor” dedi.
Paşinyan, Ermenilerin yalnızca “jeopolitik entrikaların ve yalan vaatlerin kurbanı” olduğunu iddia ederek, Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermenilere yönelik baskının var olduğunu ama bunun soykırım olarak adlandırılmasının yanlış olduğunu belirtti. ve “Artık kabul etmemiz gerekiyor ki Türklerin bütün katliamlarına karşın ortada bir soykırım olduğunu iddia etmek oldukça zor. Bu senaryoyu SSCB yazdı, biz de oynadık” diye konuştu.
Ermenistan Parlamentosu’nun Savunma ve Güvenlik İşleri Daimi Komitesi Başkanı Andranik Koçaryan, Paşinyan’ın konuşmasından sonra verdiği brifingde “Osmanlı İmparatorluğu’nda yaşanan Ermeni Soykırımı’nın tüm kurbanlarının isimlerinin doğrulanması ve kaydedilmesi gerekmektedir. Yoksa kuru kuruya bizi öldürdünüz demek mantıklı değil” diye konuştu. Konuşmasında anne ve baba tarafının sözde soykırım kurbanı olduğunu belirten Koçaryan “Peşinyan gibilerini susturmak için şehitlerimizin listesini hazırlamalıyız. Yahudiler bunu başardı” ifadelerini kullandı.
Koçaryan “Bağımsızlığımızın ilanından önce Ermeni Apostolik Kilisesi, Ermeni siyasi partileri ve diaspora yapıları bu konuyla uğraşmalıydı ama olmadı. Şimdi bütün şehitlerimizin adları ve soyadları Yerevan Soykırım Müze-Enstitüsü tarafından listelenmelidir” dedi.
Paşinyan’ın en yakın isimlerinden Edmon Marukyan, Milletvekili Koçaryan’ın teklifini “tehlikeli” olarak nitelendirdi. Ona göre, 1915 olaylarında ölen Ermenilerin kimliklerini tespit etmek, Erivan’a defalarca bu olayların kurbanlarının kimliklerini ve tam listesini sunması yönünde çağrıda bulunan bir “Türkiye tuzağı”ndan ibaret.
Ermeni Hraparak Gazetesi, Paşinyan’ın 24 Nisan’da, 1915 olaylarının yıldönümünde yapacağı konuşmada “soykırım” kelimesini kullanmaktan vazgeçebileceğini bildirdi. Gazetede çıkan habere göre Paşinyan’ın “beklenmedik tutumu” Türkiye ve Azerbaycan’la ilişkileri normalleştirme adımı olarak kabul edilmeli.
Açıklamanın yazarları ayrıca, Paşinyan’ın açıklama yaptığı gün Türkiye
Enstitü, “Ermenistan Başbakanı’nın unutulmaz konuşmasını Türkiye Başbakanı’nın tutumuyla koordine etmeye karar vermesi derinden rahatsız edicidir” dedi.
Ermenistan iktidar partisi vekillerinden Arsen Torosyan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ermenistan’a yönelik “Kurgusal tarihi anlatılara göre hareket etmektense o zamanın gerçeklerine göre hareket etmek her zaman daha iyidir. Paşinyan bunu zaten anladı” sözlerini hatırlattıktan sonra Paşinyan’ın sözlerinin manidar olduğunu vurguladı.
Meşhur Ermeni tarihçi ve sözde soykırımın en önde gelen propagandistlerinden Suren Manukyan, Paşinyan’ın 24 Nisan’daki konuşmasını büyük bir merakla beklediğini itiraf etti. Bu konuşmada Paşinyan’ın “soykırım” kelimesi yerine “büyük felaket” veya “katliam” ifadelerini kullanması durumunda Ermenistan’ın “Ermeni soykırımını” inkar eden bir devlet haline geleceğine vurgu yaptı.
İktidardaki Sivil Sözleşme Partisi’nden Milletvekili Hovik Ağazaryan da tartışmaya katılarak, 1915’te Ermenilerin Osmanlı İmparatorluğu’nun bir parçası olduğunu ve o sıralarda kendilerine ait bir devletlerinin bulunmadığın hatırlattı. Konuşmasına Türkiye Cumhuriyeti’nin Osmanlı İmparatorluğu döneminde meydana gelen olaylardan yasal olarak sorumlu tutulamayacağını söyleyerek devam eden Ağazaryan “Mevcut uluslararası yasalara göre Ermenistan’ın 1915 olaylarıyla ilgili olarak Türkiye’den herhangi bir talepte bulunma hakkı yoktur” ifadelerini kullandı.
