BU YORUMU SİYASETÇİLER VE AŞKA DEĞER VERENLER MUTLAKA OKUMALIDIR. UMUTLA BAŞLAYAN BİR SİYASİ YAŞAM, BÜYÜK BİR AŞK İLE DEVAM EDEN VE ÖLÜME EL ELE GİDEN BİR ÇİFTİN HİKÂYESİ…

Hollanda’nın eski Başbakanlarından Van Agt ve eşi Eugenie 93 yaşında ötanazi ile hayatlarına son verdiler.

Eşine yaşamı boyunca ‘Benim kız’ diyen Van Agt, siyasi dili çok güzel kullanan bir İsrail eleştirmeniydi.

Van Agt ve eşinin birlikte ölümleri, destansı bir yaşam öyküsünün kaynağı oldu.

Genç yaşında başbakanlığı devraldığı rakibi ile sarmaş dolaş olan Van Agt, Türkiye ile Hollanda arasındaki siyasi farklılığa bakmamı sağladı.

İlhan KARAÇAY yazdı:

Bu yazı, hem siyaset ve hem de aşk konularında ilham kaynağı olacak bir yazıdır.

Hollanda gazeteleri, geçen hafta pazartesi günü eski başbakan Dries van Agt ve eşinin el ele hayata veda ettiğini bildirdi. İkilinin sağlık durumu kırılgan ve hassastı ve birbirlerinden ayrı yaşamayı istemiyorlardı. Bu nedenle birlikte ölmeyi tercih ettiler.

Dries ve eşi Eugenie van Agt-Krekelberg, 70 yılı aşkın süredir birlikteydiler. Bu zaman boyunca eşine hep “benim kız” diye hitap eden Van Agt, iyi bir siyasi dil kullanan ve sıkı bir İsrail eleştirmeniydi..

Her insanın yaşamı, kendi benzersiz yolculuğunu ve deneyimlerini içerir. Ancak bazı hikayeler vardır ki, sıradanlığın ötesine geçer, derin duygularla dolu anlamlı bir iz bırakır. İşte o hikayelerden biri, Hollanda’nın eski Başbakanlarından Dries van Agt ve sevgili eşi arasındaki destansı aşkın ve bağlılığın hikayesidir.

Bu hikaye, sadece siyasetin dünyasına değil, aynı zamanda insan ruhunun en derin köşelerine de dokunur. Onların hikayesi, umutla başlayıp büyük bir aşkla devam eden, yaşamlarının sonuna kadar birbirlerine sarılarak yürüyen, kırılmaz bir bağlılık örneğidir.
Bu makalede, Van Agt çiftinin yaşamından aldığım ilhamla, Hollanda ve Türkiye’deki siyasetçilerin davranışlarını, tutumlarını ve ilişkilerini karşılaştırarak, siyasetin insan hayatındaki derin izlerini anlatacağım.

Van Agt çiftinin hikayesi, sadece siyasetin zirvelerinde değil, aynı zamanda insanın kalbindeki en derin duyguların ve bağlılığın da izlerini taşıyor. Birbirlerine verdikleri sevgi dolu sözler, sadece dünya üzerindeki geçici varlıklarını değil, aynı zamanda sonsuzluğa kadar sürecek olan ruhlarını da kucaklamış gibi görünüyor.
Onların yaşam öyküsü, umut ve sevginin gücünü hatırlatırken, aynı zamanda insanın en yüce duygularının ve değerlerinin ne kadar anlamlı olduğunu da vurguluyor.
Bu hikaye, sadece iki insanın yaşamının öyküsü değil, aynı zamanda insanlığın kalbine dokunan bir destan, bir aşk masalıdır.
Belki de bu nedenle, Van Agt çifti sadece Hollanda’nın değil, tüm dünyanın birer simgesi haline gelmiştir.

Aşk, insanı sınırların ötesine taşıyan, yaşamın anlamını yeniden tanımlayan, derin bir deneyimdir. Olağanüstü bir sevgi bağıyla birbirine bağlanmış olanlar arasındaki ilişki, zamanın ve zorlukların üstesinden gelmeyi başarabilir. Hollandalı eski başbakan Dries van Agt ve sevgili eşi, bu bağın ne kadar güçlü olduğunu kanıtlamışlardır. Onların hikayesi, sadece birbirlerine duydukları derin sevgiyi değil, aynı zamanda birlikte seçtikleri son yolculuğu da içerir.
Bu hikaye, insanın hayatta karşılaşabileceği en güçlü duygulardan birini, yani gerçek ve derin bir aşkı temsil eder. Van Agt çiftinin seçimi, yaşamlarının sonuna kadar sürmüş olan bu sevginin ve bağlılığın bir ifadesidir.

Van Agt çiftinin hayatındaki her an, birbirlerine olan derin bağlılıklarının bir yansımasıydı.
Birlikte yaşadıkları her güzellik, her zorluk ve her an, bu sevginin izlerini taşıyordu. İç içe geçmiş hayatlarını, sevinçleriyle ve kederleriyle paylaşarak inşa etmişlerdi. Onların hikayesi, sadece romantik bir ilişki değil, aynı zamanda birbirlerine olan sonsuz güvenin, saygının ve sadakatin bir portresidir. Bu nedenle, Van Agt çiftinin son yolculuğu, sadece hayatlarının sona ermesi değil, aynı zamanda yaşamları boyunca birlikte inşa ettikleri bu muhteşem aşkın da bir ifadesiydi.
Onların seçimi, sonsuz bir sevgi ve birliktelik örneği olarak kalacak, insanlığa ilham verecek bir miras bırakacaktır.

Dries van Agt, siyasi kariyeri boyunca sadece liderlik yetenekleriyle değil, aynı zamanda kişisel yaşamındaki sevgi dolu ilişkisiyle de tanındı. Özellikle, eşiyle olan derin bağı ve ona duyduğu sevgiyi her fırsatta dile getirmesiyle biliniyordu. Eşiyle olan ilişkisi, onun için hayatının en önemli ve değerli parçasıydı. Van Agt, eşi için “Benim kız” (Mijn meisje) diye hitap ettiği ve ona olan derin sevgisini her fırsatta ifade ettiği biliniyordu. Bu sevgi dolu ilişki, sadece özel hayatlarını değil, aynı zamanda kamuoyunun da dikkatini çekti ve insanlara gerçek bir aşkın varlığını hatırlattı. Van Agt’ın özel yaşamı, onun siyasi kimliğinin yanı sıra, içten ve derin duygularla dolu bir insan olduğunu da gösteriyordu.

Dries van Agt’ın sevgi dolu eşi, hayat arkadaşıyla olan derin bağıyla tanınıyordu. Bu bağ, sadece evliliklerinin değil, aynı zamanda ortak bir yaşamın da ifadesiydi. Eşiyle olan ilişkisi, Van Agt için hayatının merkezinde yer alıyordu. Eşiyle birlikte geçirdiği zamanlar, onun için en değerli anlardı.

MEDENİ SİYASET FARKLI DAVRANIŞ.

Günümüz siyasi arenası, farklı ülkelerdeki siyasetçilerin davranışlarını, politik süreçleri ve kurumları karşılaştırmak için verimli bir alan sunmaktadır. Bu bağlamda, Hollanda ve Türkiye gibi farklı kültürel ve tarihsel geçmişlere sahip olan ülkelerdeki siyasetçilerin tutumları ve davranışları arasında dikkate değer farklılıklar bulunmaktadır.
Bu makalede, Hollanda’daki siyasetçilerin medeni yaklaşımı ile Türkiye’deki siyasetçilerin daha ilkel davranışları arasındaki karşılaştırmaya odaklandım. Bu karşılaştırma, siyasi süreçlerin nasıl işlediğini ve siyasetin toplumsal ve kültürel bağlamda nasıl şekillendiğini anlamamıza yardımcı olacaktır.

Hiç unutmam, Van Agt’ın, güçlü rakibi olan sosyal demokrat yapılı Den Uyl, kaybettiği seçimden sonra başbakanlığı Van Agt’a devrederken, onu kolundan tutup makamına oturtmuş ve arkasına geçip omuzlarına vurarak, “Hadi bakalım, benden devraldığın bu görevi daha iyi yap” demişti.

Bu durumu “mentorluk” ve “liderlik örneği” kavramlarıyla değerlendirebilirim. Den Uyl’un, kaybettiği seçimden sonra hükümeti kuran Van Agt’a bu şekilde yaklaşması, onun liderlik niteliklerini ve potansiyelini gördüğünü ve ona olan güvenini açıkça ifade etmesi olarak yorumlanabilir. Den Uyl’un bu sözleri, Van Agt’a sadece bir görevi devretmekle kalmamış, aynı zamanda ona gelecekteki liderlik rolleri için de cesaret ve motivasyon vermiştir.

Bu tür bir destek ve teşvik, genç politikacılar için oldukça önemlidir çünkü onlara güven duygusu ve başarıya ulaşabileceklerine dair bir inanç aşılar. Den Uyl’un sözleri, Van Agt’ı önemli bir liderlik rolü için hazırlamış ve ona gerekli özgüveni vermiştir. Bu durum, politik arenada deneyimsiz olan birinin bile doğru koşullar altında potansiyelini gerçekleştirebileceğini ve büyük başarılara imza atabileceğini gösterir.

Ayrıca, Den Uyl’un bu tür bir davranışı, liderlikte rekabet yerine işbirliği ve saygı kültürünün önemini vurgular. Bu, politik arenada genç ve deneyimsiz politikacıların bile tecrübeli liderlerden mentorluk ve rehberlik alabileceğini gösterir. Bu tür olumlu ilişkiler, bir sonraki neslin yeteneklerini geliştirmeye ve politik süreçte daha olumlu bir ortam oluşturmaya yardımcı olabilir.

Geçmişte siyasi kariyeri boyunca dikkat çeken bir dil kullanan Van Agt, siyasi rakipleri tarafından farklı şekillerde tanımlandı. Bazıları onu “bir Cizvit sürüngeni” olarak nitelerken, diğerleri “neyin yönlendirdiğini bildiğiniz ama nereye yönlendirdiğini bilmediğiniz bir mistik” olarak tanımladı.

İSRAİL ELEŞTİRMENİ

Van Agt, siyasetten emekli olduktan sonra da aktif kaldı. Hollanda’nın farklı yerlerinde sesini duyurdu ve özellikle İsrail politikalarını eleştirdi. The Rights Forum adlı kuruluşu, Filistin/İsrail meselesinde adil ve sürdürülebilir bir politika izlemeyi hedefleyen bir girişimdi ve Van Agt bunun için çaba harcadı. (Bu konudaki gelişmeleri yazının sonunda bulacaksınız)

İLHAM ALINACAK ÖRNEKLER

Sevgiye, dürüstlüğe ve empatiye dayalı ilişkiler kurmak ve sürdürmek, her zaman en büyük başarıların ve en anlamlı mutlulukların kaynağı olabilir. Van Agt’ın yaşamı, bize her yaşta, her koşulda ve her zorlukla karşılaştığımızda, sevgi ve bağlılıkla dolu bir yaşam sürmeyi amaçlamamız gerektiğini hatırlatıyor.
Bu nedenle, Van Agt’ın hikayesi, size de bir yaşam örneği olsun. Sevgi dolu ilişkiler kurun, dürüstlüğü ve empatiyi hiçbir zaman kaybetmeyin ve her zaman insanlığa ve toplumunuza hizmet etmek için fırsatları değerlendirin. Belki de bir gün, sizin hikayeniz de başkalarına ilham verecek bir örnek olacak.

Van Agt’ın yaşam öyküsü, sevgi, sadakat ve liderlik dolu muazzam bir hikayedir. Onun yaşamından aldığımız dersler, sadece siyasi bir kariyerin değil, aynı zamanda insan ilişkilerinin, değerlerin ve insanlığa olan hizmetin önemini vurgular. Onun derin sevgi ve bağlılıkla dolu bir yaşam sürmesi, bizlere sevginin gücünü, sadakatin değerini ve empatinin önemini hatırlatır.

Bu hikaye, bizlere her zaman umut ve ilham kaynağı olacak. Van Agt’ın yaşamı, insanların hayatta ne kadar büyük bir etki yapabileceğini ve sevgiyle dolu bir yaşamın ne kadar anlamlı olduğunu gösteriyor. Belki de en önemlisi, bizlere, herkesin kendi yaşamında gerçek bir fark yaratabileceğini hatırlatıyor.

Bu nedenle, Van Agt’ın hikayesi bizlere yoldaşlık edecek, bize ışık tutacak ve bizi daima ileriye doğru yönlendirecek. Onun yaşamından aldığımız derslerle, daha anlayışlı, daha sevgi dolu ve daha cesur bir gelecek inşa etmek için ilerlemeye devam edeceğiz.
Van Agt’ın yaşamı bize her zaman umudu hatırlatacak ve sevgiyle dolu bir yaşamın ne kadar değerli olduğunu hissettirecek. Onun hikayesi, bizlere her daim yol gösterecek ve yüreğimizi ısıtacak. Başkalarına yardım etmek, sevgiyi yaymak ve dürüstlüğü korumak için hep birlikte ilerleyelim. Çünkü en büyük mirasımız, sevgiyle dokunduğumuz ve iyilikle şekillendirdiğimiz insanlıktır.

TÜRKİYE İLE KIYASLAMA

Bana göre, bu tür bir kıyaslama oldukça karmaşık bir konudur ve siyasi, kültürel ve tarihsel faktörleri içerir. Hollanda’daki siyasetçilerle Türk siyasetçilerini kıyaslamak için birkaç açıdan bakmak lâzım: Hollanda, uzun bir demokratik geleneğe sahip ve demokratik kurumları genellikle işler durumdadır. Türkiye ise demokrasi tarihinde çeşitli zorluklar yaşamış ve siyasi istikrarsızlık dönemleri geçirmiş bir ülkedir. Bu nedenle, Hollanda’daki siyasetçilerin demokratik süreçlere daha sıkı bağlı olmaları beklenirken, Türk siyasetçilerin bu konuda daha fazla zorlukla karşılaşabileceği düşünülür.

Van Agt ve rakibi Den Uyl, bir terasta sohbet edebilirlerken, aşağıdaki fotoğrafta görüldüğü gibi bizim parti liderlerimiz hep kin ve nefret dolular.

Hollanda’daki siyasetçiler genellikle diyalog ve işbirliği ruhuna sahiptirler. Farklı siyasi partiler arasında anlaşmazlıklar olsa da, genellikle yapıcı bir şekilde tartışırlar ve ortak noktalar bulmaya çalışırlar. Türkiye’de ise siyaset genellikle daha kutuplaştırıcı olabilir ve siyasi liderler arasında daha az diyalog ve işbirliği olabilir.

Hollanda’da siyaset, genellikle daha medeni bir şekilde yürütülür. Kişisel saldırılar, aşırı kaba dil veya ayrımcılık içeren söylemler nadirdir. Türkiye’de ise siyaset bazen daha sert ve kişisel olabilir, siyasi liderler birbirlerine karşı sert retorikler kullanabilirler. Hollanda, genellikle dünya genelinde yolsuzluk algısı bakımından daha düşük bir ülke olarak kabul edilir. Türkiye ise yolsuzluk ve etik sorunlarla daha fazla karşılaşabilir.

Bu açılardan bakıldığında, Hollanda’daki siyasetin genellikle daha medeni ve kurumsal olduğu söylenebilirken, Türkiye’deki siyasetin daha polarize olabileceği ve daha fazla tartışmalara neden olabileceği söylenebilir. Ancak, her iki ülkedeki siyasetçilerin de farklı koşullar altında çalıştıklarını ve farklı kültürel ve tarihsel geçmişlere sahip olduklarını unutmamak önemlidir.

Hollanda’da ‘İkili Ötanazi’de artış

Hollanda’da ‘İkili Ötanazi’ taleplerinde bir artış yaşanıyor. 2019’da 17 çiftin talebi kabul edilirken, bu sayı 2022’de 29’a yükseldi. Ötanazi talebi olan (evli) bir çiftin öncelikle ayrı ayrı başvurması gerekiyor. Süreçler farklı doktorlar tarafından değerlendiriliyor ve bir dizi bakım standardının karşılanması gerekiyor.

Dries van Agt, yıllar önce yakın arakadaşı Jonkman’a eşiyle birlikte yaşamı terk etmeyi düşündüğünü söylemişti. Bu düşünce, geçtiğimiz Pazartesi gerçeğe dönüştü. İkisinin de sağlık durumu kırılgan ve savunmasızdı. Özellikle eşinin sağlığı hızla kötüleşiyordu.
Jonkman’a göre, Van Agt siyasi kariyeri boyunca ailesinden uzakta kaldı ve son yıllarını çocukları ve torunlarıyla birlikte geçirmekten keyif aldı.
Sonunda, Van Agt ve eşi Nijmegen’de el ele vererek birlikte öldüler.
Dries van Agt ve eşi 93 yaşındaydılar.

FİLİSTİNLİLERE EZİYET EDEN İSRAİL’E KARŞI ‘THE RIGHTS FORUM’U KURDU VE ‘ADALET İÇİN BİR ÇIĞLIK, FİLİSTİN HALKININ TRAJEDİSİ’ ADLI KİTAP YAYINLADI.

Dries van Agt, siyasi ve diplomatik kariyerinin ardından, İsrail’e hacca gidene kadar Filistinlilere ne kadar kötü davranıldığını görmedi. O zamandan bu yana kendisini tüm kalbiyle Filistin davasına adamıştı.

Konuyla ilgili bir de ‘Adalet için bir çığlık, Filistin halkının trajedisi’ kitap yayınlayan Van Agt’ın bu meziyetini, bakınız Co Welgraven nasıl yorumlamış:

Dries van Agt’ı İsrail ve Filistinliler arasındaki çatışmada dengeyi gözden kaçırmakla suçlamayın, çünkü o zaman öfkeleniyor: “Kamuoyunda, iki kişinin savaştığı yerde, iki kişinin de hatalı ve eşit derecede hatalı olduğu fikri hakimdir. Aptalca bir söz olan bu fikir, kabinede alınan kararlar ve Temsilciler Meclisi’ndeki tartışmalar üzerinde hala en büyük etkiye sahip.”

“Kitabımda son Gazze savaşıyla ilgili olarak yayınlanan her türlü rapordan, önemli, yüksek otoriteli Birleşmiş Milletler araştırmacılarının, Uluslararası Af Örgütü’nün, uluslararası hukuk uzmanı Paul de Waart gibi üst düzey uzmanların raporlarından alıntı yapıyorum. İsrail’in davranışlarına dair hiçbir iz bırakmıyorlar.”

“Dünyanın en iyi üniversitelerinden biri olan ABD’deki Princeton’da kamu hukuku profesörü ve BM’nin işgal altındaki Filistin toprakları raportörü olan Richard Falk, Amerikalı bir Yahudi olarak İsrail’in soykırım uygulamalarından suçlu olduğunu kabul etmekten utanç duyduğunu söylüyor.”

“O zaman nasıl dengeli olabilirim? Filistinliler hiç soykırım uygulamalarından suçlu bulundular mı? Bana nerede ve ne zaman olduğunu söyleyin. İsrail’in Gazze’de uyguladığı şiddet orantısızdı. Daha da önemlisi, Falk Gazze’ye yapılan saldırının hukuka aykırı olduğunu söylüyor. Bu da Jan Peter Balkenende ve diğerlerinin İsrail’in Hamas’ın roket yağmuruna karşı kendini savunmaktan başka bir şey yapmadığı yönündeki söylemini tamamen ortadan kaldırıyor. İsrail saldırgandı.”

Eski başbakan ve CDA’nın ilk lideri Van Agt, bugün yayınlanan ‘Adalet için bir çığlık, Filistin halkının trajedisi’ adlı kitabında, Gazze saldırısına tepki olarak İsrail’in “son derece vicdansız bir dizi liderle” “haydut bir devlet” haline geldiğini yazan Oxford profesörü Avi Shlaim’den alıntı yapıyor.

Bu görüşü paylaşıp paylaşmadığı sorulan Van Agt, “Ben olsam bu kelimeleri kullanmazdım. Bu alıntıyı çok sayıda mantıklı, makul, insancıl ve sağduyulu İsrailli olduğunu göstermek için ekledim. Böyle bir değeri var.” diyor.

Van Agt, sayfalar boyunca İsrail’in Filistinlilere yönelik eylemlerini kınıyor; dahası, kendi partisi CDA’dan kişiler de dahil olmak üzere, bu ülkeyi kayıtsız şartsız destekleyen Hollandalı siyasetçileri hedef alıyor: “Partimin bu kadar eleştirel olmayan bir şekilde İsrail yanlısı olması beni özellikle üzüyor.” diyen Van Agt, partiden bir meslektaşı olan Dışişleri Bakanı Maxime Verhagen özellikle suçluyor ve “Maxime, benim sevgili dostum, oldukça seçici bir yaklaşım sergiliyor. Arap pisliklerine karşı önyargıları güçlendiren samsam kulüplerinden biraz daha fazlası olan özenle seçilmiş yerlere ve konferanslara gidiyor. Maxime Gazze’ye hiç gitmedi. Orada cehennemi görebilirdi, çünkü Gazze cehennemdir.” diyor.

Ancak Van Agt, 1970’lerde ve 1980’lerde başbakanken de İsrail’in hemen arkasındaydı ve Filistinlilerin ihtiyaçlarını pek dikkate almıyordu. “Orada neler olduğu hakkında hiçbir fikrim yoktu. Maxima’nın tarzıyla biraz aptalca diyebilirsiniz ama bu diskalifiyeyi o dönemdeki tüm kabinelere yayabilirsiniz, Den Uyl’dan Biesheuvel’e, adını siz koyun. Catshuis’de Orta Doğu tartışılmıyordu, insanlar bu konuda çok az şey biliyordu. Evet, petrol krizinin sonuçlarından, arabasız pazar günlerinden vs. bahsediyorduk ama nedenlerinden bahsetmiyorduk. İsrail’in BM kararlarına uymadığını ve işgal ettiği topraklardan çekilmeyi reddettiğini biliyorduk ve bunun da kitaba pek uygun olmadığını düşünüyorduk, ancak bu da anlaşılabilir bir durumdu, çünkü dar bir şeritten ibaret olan ülke, komşularının yoğun tehdidi altındaydı. Ve bir gün her şeyin yoluna gireceğini düşündük, saflığımızla.” diye devam ediyor Van Agt.

Yavaş yavaş, Van Agt’a İsrail’in davranışları hakkında eleştirilecek daha fazla şey olduğu, örneğin Filistin mülteci kampları Sabra ve Şatilla’da İsrail ordusu tarafından değil ama onun gözetimi altında yapılan katliamlar hakkında bilgiler gelmeye başladı. Van Agt, 1990’ların sonunda siyasi ve diplomatik hayatına son verdikten sonra eşi Eugenie ile birlikte İsrail’e hac ziyaretine gittiğinde gözlerindeki perde gerçekten kalktı.

“Bu, benim ülkeyle ilk tanışmamdı; daha önce oraya hiç gitmemiştim. İzlenimlerim beni çok etkiledi. Yaşlı Filistinlilerin bile askeri kontrol noktalarında omuzlarında büyük havlamalarıyla askerler tarafından nasıl korkunç muamelelere maruz kaldıklarını gördüm. Tabii bu arada, Avrupa’dan gelen Hıristiyanları taşıyan otobüsümüzün hızla geçmesine izin verildi, çünkü bu imaj için iyiydi. Ve işgal altında acı çeken Filistinli öğrencilerin hikayelerini dinledik, sonuç olarak korkunç olduğunu düşündüm. Bu gezi benim için psikolojik bir dönüm noktası oldu. İzlenimlerimi eve götürdüm, onlar hakkında okumaya başladım ve bugün hala okuyorum.” diyor Van Agt.

Van Agt, Filistinliler’e destek için üç nedeni olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Hıristiyan olarak yetiştirildim ve kendimi hala Hıristiyan olarak görüyorum. Hıristiyan bir çocuk olarak Kutsal Topraklar’da o kadar ölçüsüz bir kıyamet görüyorum ki bununla yaşayamam. Bu gerekçe silahlanmak için yeterli olmalı. Ama bunun ötesinde, ben kalbimle, ruhumla ve varlığımın her zerresiyle bir hukukçuyum ve bu yüzden orada uluslararası hukukun zarar görmesi, aşağılanması, ihlal edilmesi benim için günlük bir azaptır – bundan daha azı değil – o kadar ağır ve o kadar sık ki görülmüyor.”

Emekli siyasetçi üçüncü neden üzerinde biraz daha durdu: “Ben Avrupalıyım, buna inancım tam. Tarih bize Filistin trajedisinin ortaya çıkmasında en büyük suçlunun Avrupa olduğunu söylüyor. Bu, Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda İngiltere’nin Filistin’de bir Yahudi ulusal yurdu kurulmasına destek sözü veren Balfour Deklarasyonu ile başlar. Elbette herkes biliyordu: devlet olma niyeti taşıyan bir yuva. Bu deklarasyonun hazırlanmasında tek bir Filistinliye bile danışılmadı.”

İkinci Dünya Savaşı sona erdikten sonra, uluslararası toplum (Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri olarak okuyun) kısmen Holokost’un yarattığı suçluluk duygusuyla İsrail devletinin kurulmasını kabul etti. Van Agt: “Holokost’tan sadece Almanya sorumlu tutulamaz. Hollanda da dahil olmak üzere işgal altındaki bir dizi ülkenin, Yahudileri korumak için var olması gereken fırsatları ciddi şekilde değerlendiremediği ortaya çıkmıştır. Avrupa, İsrail devletinin kurulmasında belirleyici bir faktör olmuştur. Bu, topraklarından sürülen Filistinlilerin zararına, acımasızca yapılmıştır. Yüzlerce Filistin köyü yok edildi. Bundan kısmen biz sorumluyuz.” diyor.

Van Agt, röportajın ilerleyen bölümlerinde belki de endişelenmek için dördüncü bir neden daha olduğunu şöyle söylüyor: “İsrail her gün Avrupa ile birlikte olmaya çalışıyor, Avrupa Birliği’nin bir tür dış üyesi olmak istiyor. Biz Batı medeniyetinin üyeleriyiz, verdiği mesaj bu. Ancak bu Batı medeniyeti bu kadar kötü davrandığında, Kongoluların ya da Çinlilerin Tibet’e yaptıklarından daha fazla kızmak için nedenim var.”

Van Agt, İsrail’i bu denli sert bir şekilde eleştiren Katolik inancına sahip tek önde gelen CDA üyesi değil. Eski AB komisyon üyeleri Frans Andriessen ve Hans van den Broek (aynı zamanda eski Dışişleri Bakanı) da düzenli olarak bu ülkeye ateş püskürüyor. Protestan çevrelerden gelen sesler ise çok daha ılımlı. Van Agt’ın bunun için bir açıklaması var: “Reformcu kardeşlerimiz için İncil, yetişme ve formasyon yıllarında çok daha önemliydi. İçine doğduğum kilisenin insanları, Kutsal Yazılar, özellikle de Eski Ahit hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları için sık sık küçümsenir ve hor görülürlerdi. Eski Ahit’te, vaat edilen topraklar ve Tanrı ile halkı arasında diğer halkları dışlayan antlaşma kavramları o kadar baskındır ki, bu topraklarda, günümüzde burada yaşananların binlerce yıl önceki vaadin gerçekleşmesi olduğu düşüncesi pekala ortaya çıkabilir. Şimdi diyeceksiniz ki: Peki ya Maxime Verhagen, o da bir Roma Katoliği, değil mi? Bu bilmece, umarım bir gün ikimizin de bu gezegenden göçüp gitmesiyle çözülecektir, ama emin değilim.”

Asıl soru, Van Agt’ın sert üslubunun Filistin davasına sempati duyan ama İsrail karşıtı olmayan insanları yabancılaştırıp yabancılaştırmadığı. “Yaptığım suçlamaların hepsi gerçeklere dayanıyor ve kanıtlanmış durumda. Şimdi bana bu gerçekleri dile getirmenin akıllıca olup olmadığını soruyorsunuz. Aslında garip bir soru, değil mi? Ben kutuplaştırıcı değilim, Batı Şeria’yı parçalanmış bir alana dönüştüren ve bir Filistin devletini fiilen imkansız hale getiren o duvarı inşa etmiyorum. Eğer o duvarı görürseniz, haykırırsınız, değil mi?”

“Kitabı daha okumadan yırtıp atmayı gerekli gören, daha iyi okuyucular ve nurcular oldu bile. Bu neyi gösteriyor? Bu, getirdiğim mesajın -ki yalnız değilim- argümantasyon ve olgusal destek açısından o kadar reddedilemez olduğunun bir başka göstergesidir ki, teselli ancak elçiye iftira atmakta bulunabilir.

Önümüzdeki günlerde de yine her dilde Yahudi karşıtı olarak azarlanacağımdan eminim. Hayatım boyunca ruhumda pek çok nasır oluştu ama bu suçlama için değil. Bu beni üzüyor, bunu dehşet verici buluyorum. Sürekli geri geliyor ve şimdi daha da yoğunlaştı, beni de dahil edin. Ben antisemit değilim, İsrail devletine yönelik haklı ve gerekçeli eleştirilerim var.” diyerek sözlerini bitiriyor Van Agt.

DIT COMMENTAAR MOET GELEZEN WORDEN DOOR POLITICI EN MENSEN DIE WAARDE HECHTEN AAN DE LIEFDE.

EEN POLITIEK LEVEN DAT BEGINT MET HOOP, VERDER GAAT MET EEN GROTE LIEFDE EN HET VERHAAL VAN EEN KOPPEL DAT HAND IN HAND DE DOOD INGAAT…

Dries Van Agt, voormalig premier van Nederland, en zijn vrouw Eugenie hebben op 93-jarige leeftijd een einde aan hun leven gemaakt door middel van euthanasie.

Van Agt, die zijn vrouw zijn leven lang ‘mijn meisje’ noemde, was een criticus van Israël die politieke taal heel goed kon gebruiken.

De gezamenlijke dood van Van Agt en zijn vrouw was de bron van een episch levensverhaal.

Van Agt, die zijn rivaal omhelsde van wie hij op jonge leeftijd het premierschap overnam, deed me kijken naar de politieke verschillen tussen Turkije en Nederland.

İlhan KARAÇAY schreef:

Dit artikel is een bron van inspiratie voor zowel politiek als liefde.

Nederlandse kranten meldden afgelopen maandag dat oud-premier Dries van Agt en zijn vrouw hand in hand zijn overleden. De gezondheidstoestand van het duo was broos en delicaat en ze wilden niet apart van elkaar leven. Daarom gaven ze er de voorkeur aan om samen te sterven.

Dries en zijn vrouw Eugenie van Agt-Krekelberg waren meer dan 70 jaar samen. Van Agt, die zijn vrouw altijd “mijn meisje” noemde, was een fervent criticus van Israël en een goed politiek spreker.

Ieders leven bevat zijn of haar eigen unieke reis en ervaringen. Er zijn echter verhalen die het gewone overstijgen en een betekenisvolle indruk achterlaten vol diepe emoties. Een van die verhalen is het verhaal van de epische liefde en toewijding tussen Dries van Agt, voormalig minister-president van Nederland, en zijn geliefde vrouw.

Dit verhaal raakt niet alleen de wereld van de politiek, maar ook de diepste krochten van de menselijke ziel. Hun verhaal is een voorbeeld van een onbreekbare verbintenis die begint met hoop en doorgaat met grote liefde, waarbij ze elkaar tot het einde van hun leven vasthouden.

In dit artikel zal ik, geïnspireerd door het leven van het echtpaar Van Agt, het gedrag, de houding en de relaties van politici in Nederland en Turkije vergelijken en de diepe sporen van politiek in het menselijk leven uitleggen.

Het verhaal van het echtpaar Van Agt draagt niet alleen sporen van de hoogten van de politiek, maar ook van de diepste emoties en betrokkenheid in het menselijk hart. De liefdevolle beloften die ze elkaar deden lijken niet alleen hun tijdelijke bestaan op aarde te omvatten, maar ook hun zielen die eeuwig zullen duren.
Hun levensverhaal herinnert ons aan de kracht van hoop en liefde en benadrukt tegelijkertijd de betekenis van de hoogste menselijke emoties en waarden.
Dit verhaal is niet alleen het verhaal van het leven van twee mensen, maar ook een epos, een liefdesverhaal dat het hart van de mensheid raakt.
Misschien daarom is het echtpaar Van Agt niet alleen een symbool van Nederland geworden, maar van de hele wereld.

Liefde is een diepgaande ervaring die mensen over grenzen heen voert en de betekenis van het leven herdefinieert. De relatie tussen mensen die met elkaar verbonden zijn door een buitengewone band van liefde kan tijd en moeilijkheden overwinnen. De voormalige Nederlandse premier Dries van Agt en zijn geliefde vrouw hebben bewezen hoe sterk deze band is. Hun verhaal omvat niet alleen hun diepe liefde voor elkaar, maar ook de laatste reis die ze samen kozen.

Dit verhaal vertegenwoordigt een van de sterkste emoties die men in het leven kan ervaren: ware en diepe liefde. De keuze van het echtpaar Van Agt is een uitdrukking van deze liefde en toewijding die tot het einde van hun leven heeft geduurd.

Elk moment van het leven van het echtpaar Van Agt was een weerspiegeling van hun diepe toewijding aan elkaar.

Elke schoonheid, elke ontbering en elk moment dat ze samen beleefden droeg de sporen van deze liefde. Ze bouwden hun verstrengelde levens op door hun vreugde en verdriet te delen. Hun verhaal is niet alleen een portret van een romantische relatie, maar ook van eeuwig vertrouwen, respect en trouw aan elkaar. Daarom was de laatste reis van het echtpaar Van Agt niet alleen het einde van hun leven, maar ook een uitdrukking van de prachtige liefde die ze hun leven lang samen hadden opgebouwd.

Hun keuze zal een eeuwig voorbeeld van liefde en eenheid blijven en een nalatenschap achterlaten die de mensheid zal inspireren.

Gedurende zijn politieke carrière werd Dries van Agt niet alleen erkend om zijn leiderschapskwaliteiten, maar ook om zijn liefdevolle relatie in zijn persoonlijke leven. In het bijzonder stond hij bekend om zijn diepe band met zijn vrouw en om het feit dat hij bij elke gelegenheid zijn liefde voor haar uitte. Zijn relatie met zijn vrouw was het belangrijkste en meest waardevolle deel van zijn leven. Van Agt stond erom bekend dat hij naar zijn vrouw verwees als “Mijn meisje” en dat hij bij elke gelegenheid zijn diepe liefde voor haar uitte. Deze liefdevolle relatie kenmerkte niet alleen hun privéleven, maar trok ook de aandacht van het publiek en herinnerde mensen aan het bestaan van ware liefde. Het privéleven van Van Agt liet zien dat hij, naast zijn politieke identiteit, een oprecht en diep gevoeld mens was.

De liefhebbende vrouw van Dries van Agt stond bekend om haar diepe band met haar levenspartner. Deze band was niet alleen de uitdrukking van hun huwelijk, maar ook van een gedeeld leven. Voor Van Agt stond de relatie met zijn vrouw centraal in zijn leven. De tijd die hij met zijn vrouw doorbracht was voor hem het meest kostbaar.

BESCHAAFDE POLITIEK IS ANDER GEDRAG.

De huidige politieke arena biedt een vruchtbaar veld voor het vergelijken van het gedrag van politici, politieke processen en instellingen in verschillende landen. In deze context zijn er opmerkelijke verschillen tussen de houding en het gedrag van politici in landen met verschillende culturele en historische achtergronden, zoals Nederland en Turkije.

In dit artikel richt ik me op de vergelijking tussen de beschaafde benadering van politici in Nederland en het meer primitieve gedrag van politici in Turkije. Deze vergelijking zal ons helpen te begrijpen hoe politieke processen werken en hoe politiek wordt gevormd door sociale en culturele context.

Ik zal nooit vergeten dat toen Van Agt’s sterke rivaal Den Uyl, een sociaaldemocraat, het premierschap overdroeg aan Van Agt na de verkiezingen die hij had verloren, hij hem bij de arm nam, hem in zijn kantoor zette, achter hem ging staan en hem op de schouder tikte en zei: “Kom op, doe je werk beter dat je van mij hebt overgenomen”.

Ik kan deze situatie analyseren in termen van “mentoring” en “leiderschapsvoorbeeld”. Den Uyl’s benadering van Van Agt, die de regering vormde na de verkiezingen die hij verloor, kan worden geïnterpreteerd als een duidelijke uiting van zijn vertrouwen in hem en zijn erkenning van zijn leiderschapskwaliteiten en potentieel. De woorden van Den Uyl gaven Van Agt niet alleen een taak, maar gaven hem ook moed en motivatie voor toekomstige leiderschapsrollen.

Dit soort steun en aanmoediging is erg belangrijk voor jonge politici omdat het hen een gevoel van vertrouwen geeft en het geloof dat ze kunnen slagen. De woorden van Den Uyl bereidden Van Agt voor op een belangrijke leiderschapsrol en gaven hem het nodige zelfvertrouwen. Dit laat zien dat zelfs iemand met onervarenheid in de politieke arena zijn potentieel kan verwezenlijken en onder de juiste omstandigheden grote successen kan boeken.

Bovendien benadrukt het gedrag van Den Uyl het belang van een cultuur van samenwerking en respect in plaats van competitie in leiderschap. Het laat zien dat zelfs jonge en onervaren politici in de politieke arena mentorschap en begeleiding kunnen krijgen van ervaren leiders. Zulke positieve relaties kunnen de talenten van de volgende generatie helpen ontwikkelen en een gunstiger klimaat creëren in het politieke proces.

Van Agt, die in het verleden tijdens zijn politieke carrière opvallend taalgebruik heeft gebezigd, is door zijn politieke tegenstanders op verschillende manieren beschreven. Sommigen hebben hem getypeerd als “een jezuïetengriezel”, terwijl anderen hem hebben omschreven als “een mysticus, waarbij je weet wat er leidt, maar je weet niet waar het toe leidt”.

ISRAEL CRITIEK

Ook na zijn pensionering in de politiek bleef Van Agt actief. Hij liet zijn stem horen in verschillende delen van Nederland en bekritiseerde met name het Israëlische beleid. Zijn organisatie The Rights Forum was een poging om een rechtvaardig en duurzaam beleid ten aanzien van de Palestijns/Israëlische kwestie te bevorderen, en Van Agt zette zich hiervoor in. (Meer hierover vindt u aan het eind van dit artikel)

VOORBEELDEN TER INSPIRATIE

Het opbouwen en onderhouden van relaties gebaseerd op liefde, eerlijkheid en empathie kan altijd de bron zijn van de grootste prestaties en het meest betekenisvolle geluk. Het leven van Van Agt herinnert ons eraan dat we op elke leeftijd, in elke omstandigheid en tegenover elke uitdaging moeten streven naar een leven van liefde en toewijding.

Laat het verhaal van Van Agt daarom een levensvoorbeeld voor je zijn. Bouw liefdevolle relaties op, verlies nooit integriteit en empathie en grijp altijd kansen om de mensheid en je gemeenschap te dienen. Misschien zal jouw verhaal op een dag een voorbeeld zijn dat anderen inspireert.

Het levensverhaal van Van Agt is een geweldig verhaal van liefde, loyaliteit en leiderschap. De lessen uit zijn leven benadrukken het belang van niet alleen een politieke carrière, maar ook van menselijke relaties, waarden en dienstbaarheid aan de mensheid. Zijn leven van diepe liefde en toewijding herinnert ons aan de kracht van liefde, de waarde van loyaliteit en het belang van empathie.

Dit verhaal zal altijd een bron van hoop en inspiratie zijn. Het leven van Van Agt laat zien hoe groot de impact van mensen in het leven kan zijn en hoe betekenisvol een leven vol liefde kan zijn. Het belangrijkste is misschien wel dat het ons eraan herinnert dat iedereen een verschil kan maken in zijn eigen leven.

Daarom zal het verhaal van Van Agt een metgezel zijn, een baken van licht en zal het ons altijd vooruit leiden. Met de lessen die we uit zijn leven hebben geleerd, zullen we blijven bouwen aan een meer begripvolle, meer liefdevolle en meer moedige toekomst.

Van Agt’s leven zal ons altijd herinneren aan hoop en hoe kostbaar een leven vol liefde is. Zijn verhaal zal ons altijd leiden en onze harten verwarmen. Laten we allemaal samen verder gaan om anderen te helpen, liefde te verspreiden en eerlijkheid te beschermen. Want onze grootste nalatenschap is de mensheid die we met liefde aanraken en vormgeven met vriendelijkheid.

VERGELIJKING MET TURKIJE

Naar mijn mening is zo’n vergelijking een zeer complex onderwerp en zijn er politieke, culturele en historische factoren bij betrokken. Om politici in Nederland te vergelijken met Turkse politici moeten we naar verschillende aspecten kijken: Nederland heeft een lange democratische traditie en de democratische instellingen functioneren over het algemeen goed. Turkije daarentegen heeft in zijn democratische geschiedenis verschillende moeilijkheden en perioden van politieke instabiliteit gekend. Daarom wordt verwacht dat Nederlandse politici zich meer zullen inzetten voor democratische processen, terwijl Turkse politici in dit opzicht meer moeilijkheden kunnen ondervinden.

Van Agt en zijn rivaal Den Uyl kunnen een gesprek voeren op een terrasje, terwijl onze partijleiders altijd vol haat en wrok zitten, zoals te zien is op de foto hieronder.

Politici in Nederland hebben over het algemeen een geest van dialoog en samenwerking. Zelfs als er meningsverschillen zijn tussen verschillende politieke partijen, discussiëren ze meestal constructief en proberen ze een gemeenschappelijke basis te vinden. In Turkije daarentegen is de politiek vaak meer polariserend en is er minder dialoog en samenwerking tussen politieke leiders.

In Nederland wordt politiek over het algemeen op een meer beschaafde manier bedreven. Persoonlijke aanvallen, overdreven vulgair taalgebruik of discriminerend taalgebruik zijn zeldzaam. In Turkije daarentegen kan de politiek soms harder en persoonlijker zijn, waarbij politieke leiders harde retoriek tegen elkaar gebruiken. Nederland wordt algemeen erkend als een land met een lagere corruptieperceptie wereldwijd. Turkije daarentegen kan te maken hebben met meer corruptie en ethische problemen.

In dit opzicht kan gezegd worden dat de politiek in Nederland over het algemeen beschaafder en geïnstitutionaliseerd is, terwijl de politiek in Turkije meer gepolariseerd en controversiëler kan zijn. Het is echter belangrijk om te onthouden dat politici in beide landen onder verschillende omstandigheden werken en verschillende culturele en historische achtergronden hebben.

Toename ‘dubbele euthanasie’ in Nederland

Er is een toename van ‘Bilaterale Euthanasie’ verzoeken in Nederland. Waar in 2019 nog 17 verzoeken van echtparen werden gehonoreerd, is dit aantal in 2022 gestegen naar 29. Een (echt)paar dat om euthanasie vraagt, moet eerst apart een aanvraag indienen. De processen worden beoordeeld door verschillende artsen en er moet aan een aantal zorgstandaarden worden voldaan.

Jaren geleden vertelde Dries van Agt aan zijn goede vriend Jonkman dat hij en zijn vrouw erover dachten om samen het leven op te geven. Dit idee werd afgelopen maandag werkelijkheid. Beiden hadden een broze en kwetsbare gezondheid. De gezondheid van zijn vrouw ging snel achteruit.
Volgens Jonkman bleef Van Agt zijn hele politieke carrière weg van zijn gezin en bracht hij zijn laatste jaren graag door met zijn kinderen en kleinkinderen.
Uiteindelijk stierven Van Agt en zijn vrouw samen in Nijmegen, hand in hand.
Dries van Agt en zijn vrouw werden 93 jaar.

HIJ RICHTTE ‘HET RECHTENFORUM’ OP TEGEN ISRAEL’S VERVOLGING VAN DE FILISTIJNEN EN PUBLICEERDE HET BOEK ‘EEN SCHREEUW OM GERECHTIGHEID, DE TRAGEDIE VAN HET FILISTIJNSE VOLK’.

Na een politieke en diplomatieke carrière zag Dries van Agt pas hoe slecht de Palestijnen behandeld werden toen hij een pelgrimstocht naar Israël maakte. Sindsdien zet hij zich met hart en ziel in voor de Palestijnse zaak.

Van Agt publiceerde er ook een boek over, ‘Een schreeuw om gerechtigheid, de tragedie van het Palestijnse volk’: Bekijk hoe Co Welgraven deze deugd van Van Agt becommentarieerde:

De felle aanklacht van Dries van Agt

Als premier stond hij pal achter Israël. Pas toen Dries van Agt na zijn politieke en diplomatieke carrière op bedevaart ging naar Israël, zag hij hoe vreselijk de Palestijnen werden behandeld. Sindsdien zet hij zich vol overgave in voor de Palestijnse zaak.

Kom bij Dries van Agt niet aan met het verwijt dat hij in het conflict tussen Israël en de Palestijnen het evenwicht uit het oog verloren heeft, want dan wordt hij boos: „In de publieke opinie overheerst de gedachte dat waar er twee vechten, er twee schuld hebben, en ook evenveel schuld. Dat idee, een dom gezegde, heeft nog altijd de meeste invloed op besluiten in kabinet en debatten in de Tweede Kamer.”

„Tegen dat evenwicht moet ik te wapen. Daarvan moet de voosheid, de onwaarachtigheid worden aangetoond. Dat de Palestijnen rotdingen hebben gedaan, en nog steeds doen – en daaronder een aantal heel ernstige – dat weten we al lang, dat is al tientallen jaren belicht en overbelicht. Het is mijn plicht om, zonder die Palestijnse wandaden weg te poetsen, de schijnwerper te zetten op het Israëlische wangedrag.”

„Ik citeer in mijn boek allerlei rapporten die zijn uitgebracht over de recente Gaza-oorlog, rapporten van belangrijke, met grote autoriteit beklede onderzoekers van de Verenigde Naties, van Amnesty International, van toppers als volkenrechtdeskundige Paul de Waart. Zij laten van het gedrag van Israël geen spaan heel.”

„Richard Falk, die hoogleraar publiek recht geweest is aan een van de beste universiteiten ter wereld – Princeton in de VS – en VN-rapporteur voor de bezette Palestijnse gebieden, zegt dat hij zich als Amerikaanse Jood beschaamd voelt te moeten toegeven dat Israël zich schuldig maakt aan genocidale praktijken.”

„Hoe kan ik dan in godsnaam evenwichtig zijn? Hebben de Palestijnen zich ooit schuldig gemaakt aan genocidale praktijken? Vertel me waar en wanneer. Het geweld van Israël in de Gazastrook was disproportioneel. Belangrijker nog, Falk zegt dat de aanval op Gaza zelfs onrechtmatig was. Daarmee valt het hele verhaal van onder anderen Jan Peter Balkenende weg dat Israël niet meer heeft gedaan dan zich tegen de raketregen van Hamas verdedigen. Israël was de agressor.”

In zijn boek ’Een schreeuw om recht, de tragedie van het Palestijnse volk’ dat vandaag verschijnt, citeert Van Agt, oud-premier en eerste CDA-leider, Avi Shlaim, hoogleraar in Oxford, die naar aanleiding van de inval in Gaza schreef dat Israël ’een schurkenstaat’ is geworden ’met een uiterst gewetenloos stel leiders’.

Op de vraag of hij die mening deelt, zegt Van Agt: „Ik zou deze woorden zelf niet gebruiken. Ik heb het citaat opgenomen om aan te tonen dat er heel wat verstandige, redelijke, menslievende en oordeelkundige Israëliërs zijn. Die waarde heeft het.”

Bladzijde na bladzijde hekelt Van Agt het optreden van Israël jegens de Palestijnen; bovendien neemt hij Nederlandse politici op de korrel die dat land nog steeds onverkort steunen, ook mensen uit zijn eigen CDA: „Het verdriet mij bijzonder dat mijn partij zo kritiekloos pro-Israël is.” Vooral partijgenoot Maxime Verhagen, minister van buitenlandse zaken, moet het ontgelden. „Maxime, mijn cher ami, gaat nogal selectief te werk. Hij gaat naar zorgvuldig uitgekozen plaatsen en conferenties die niet veel meer zijn dan elkaar in het vooroordeel verstevigende clubjes van: samsam tegen het Arabische tuig. Maxime is nooit in Gaza geweest. Hij had er de hel kunnen zien, want Gaza, dat is de hel.’’

Maar toen Van Agt in de jaren zeventig en tachtig premier was, stond hij ook pal achter Israël en had hij amper oog voor de noden van de Palestijnen. „Ik had er geen notie van wat daar aan het gebeuren was, echt niet. Beetje dom, hè, kun je op z’n Maxima’s zeggen, maar ge kunt die diskwalificatie uitsmeren over alle kabinetten uit die tijd, van Den Uyl, Biesheuvel, noem maar op. In het Catshuis werd niet over het Midden-Oosten gesproken, men wist er weinig van. Ja, we hadden het over de gevolgen van de oliecrisissen, de autoloze zondagen en zo, maar niet over de oorzaken. We wisten wel dat Israël zich niet aan VN-resoluties hield en weigerde zich uit de bezette gebieden terug te trekken, en we vonden dat ook niet helemaal volgens het boekje, maar het was ook wel begrijpelijk, want het land, niet meer dan een smalle strook, werd hevig bedreigd, meenden wij, door zijn buren. En het zou ooit wel goed komen, dachten we in onze naïviteit.”

Langzamerhand druppelde bij Van Agt informatie binnen dat op de handelwijze van Israël wel meer viel aan te merken, bijvoorbeeld over de bloedbaden in de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila, niet door het Israëlische leger gepleegd, maar wel onder de ogen van. De schellen vielen pas echt van de ogen toen de CDA’er na beëindiging van zijn politieke en diplomatieke leven eind jaren negentig met zijn vrouw Eugenie op bedevaart naar Israël ging.

„Het was m’n eerste kennismaking met het land, ik was er nog nooit geweest. De indrukken overdonderden me. Ik zag hoe ook oudere Palestijnen werden behandeld bij de checkpoints van het leger door vlegels van soldaten met hun grote blaffers op hun schouder, vreselijk. Terwijl onze bus met al die christenen uit Europa natuurlijk rap werd doorgelaten, want dat was goed voor het imago. En we hoorden verhalen van Palestijnse studenten die te lijden hadden onder de bezetting, ik vond het al met al verschrikkelijk. Die reis was voor mij een psychische doorbraak. Ik nam de indrukken mee naar huis, ging er over lezen, en doe dat tot de dag van vandaag.”

Van Agt zegt dat hij drie motieven heeft om zich voor de Palestijnen in te zetten: „Ik ben christelijk opgevoed en beschouw mijzelf nog steeds als christen. Als christenjongen zie ik zo mateloos veel onheil in het Heilige Land dat ik daarmee niet leven kan. Dit motief zou al voldoende moeten zijn om in het geweer te komen. Maar bovendien ben ik met hart en ziel en tot in al mijn vezels jurist en dus is het voor mij een dagelijkse kwelling – niet minder dan dat – dat daarginds het internationale recht wordt beschadigd, geschoffeerd, geschonden, zo ernstig en zo vaak dat het niet om aan te zien is.”

Bij het derde motief staat de politicus in ruste wat langer stil: „Ik ben Europeaan, in volle overtuiging. De geschiedenis houdt ons voor dat Europa in de opperst denkbare mate schuldig staat aan het ontstaan van de Palestijnse tragedie. Dat begint al bij de Balfour-verklaring van Groot-Brittannië aan het eind van de Eerste Wereldoorlog die steun toezegde voor de vestiging van een Joods nationaal tehuis in Palestina. Iedereen wist natuurlijk: een tehuis met de bedoeling te worden tot een staat. Bij het opstellen van die verklaring is niet één Palestijn geraadpleegd.”

Na afloop van de Tweede Wereldoorlog ging de internationale gemeenschap (lees: Europa en de Verenigde Staten) akkoord met de stichting van de staat Israël, deels uit schuldgevoel over de Holocaust. Van Agt: „De Holocaust mag niet alleen Duitsland worden verweten. Van een aantal bezette landen is het duidelijk geworden, ook Nederland, dat ze ernstig tekort geschoten zijn in het benutten van de mogelijkheden die er moeten zijn geweest ter bescherming van de Joden. Europa is een beslissende factor geweest in het ontstaan van de staat Israël. Dat is op een brute wijze gebeurd, ten koste van de Palestijnen, die zijn van hun land verjaagd. Honderden Palestijnse dorpen zijn vernietigd. Wij zijn daarvoor medeverantwoordelijk.”

Misschien is er nog wel een vierde motief om zich druk te maken, zegt Van Agt even later in het interview: „Israël doet dagelijks zijn best om bij Europa te zijn, het wil een soort buitenlid van de Europese Unie worden. Wij zijn lid van de westerse beschaving, dat is de boodschap die het land uitzendt. Maar als die westerse beschaving zich vervolgens zo gruwelijk misdraagt, dan heb ik meer reden om boos te worden dan wanneer de Congolezen dat doen, of de Chinezen jegens Tibet.”

Van Agt is niet de enige prominente CDA’er van katholieke huize die zulke scherpe kritiek heeft op Israël. Ook de oud-EU-commissarissen Frans Andriessen en Hans van den Broek (tevens gewezen minister van buitenlandse zaken) wassen het land regelmatig de oren. Uit protestantse hoek is de toon veel milder. Zelf heeft Van Agt daar wel een verklaring voor: „Voor onze reformatorische broeders en zusters is de Bijbel veel meer in tel geweest in de jaren van hun opvoeding en vorming. De mensen van de kerk waarin ik ben geboren zijn vaak gehoond en gesmaad, en niet zonder reden, wegens onvoldoende kennis van de Heilige Schrift, vooral van het Oude Testament. In dat Oude Testament zijn de noties van het beloofde land en het verbond tussen God en zíjn volk, met uitsluiting van andere volken, zo preponderant dat op die bodem allicht de gedachte kan ontstaan dat wat we hier zien gebeuren in onze dagen de verwezenlijking is van de belofte van duizenden jaren her. Nou zult u zeggen: en Maxime Verhagen dan, die is toch ook rooms-katholiek? Dat raadsel, hoop ik maar, zal ooit bij ons beider verscheiden van deze planeet worden opgelost, maar ik ben er niet zeker van.”

De vraag is of Van Agt met zijn felle toon niet de mensen van zich vervreemdt die de Palestijnse zaak een goed hart toedragen, maar die niet anti-Israël zijn. „De verwijten die ik maak zijn stuk voor stuk feitelijk onderbouwd en bewezen. U vraagt mij nu of het verstandig is die feiten te noemen. Eigenlijk een rare vraag, niet? Ík polariseer niet, ík bouw die muur niet die van de Westbank een verbrokkeld gebied maakt waardoor een Palestijnse staat feitelijk onmogelijk is geworden. Als je die muur ziet, dan schreeuw je het toch uit?”

„Er zijn al beterweters en nurksen geweest die het nodig hebben gevonden het boek af te kraken nog voordat zij het gelezen hadden. Wat duidt dit aan? Het is het zoveelste blijk van het verschijnsel dat de boodschap die ik breng, en ik niet alleen, in zijn argumentatie en feitelijke ondersteuning zo onweerlegbaar is dat alleen maar soelaas kan worden gevonden in het besmeuren van de boodschapper.

Ook de komende dagen zal ik wel weer in alle talen worden uitgekreten als een antisemiet. In mijn leven heb ik veel eelt op zijn ziel gekregen, maar voor deze beschuldiging niet. Het grieft mij, ik vind het ontzettend. Het komt telkens terug, en nu in verhevigde mate, reken maar. Ik ben geen antisemiet, ik heb gerechtvaardigde en beargumenteerde kritiek op de staat Israël.”